Aquileia
Aquileia werd gesticht door de Romeinen als een militaire kolonie in 181 voor Christus. Hij was het eerste bolwerk tegen de invasie van de Barbaren en het vertrekpunt voor expedities en militaire veroveringen. Dankzij een goed wegennet en een indrukwekkende rivierhaven werd het in de loop van de tijd steeds belangrijker voor zijn activiteiten en voor de ontwikkeling van zeer verfijnde ambachten (glas, barnsteen, fictilia, edelstenen …). Bereikte zijn hoogtepunt onder de heerschappij Caesar Augustus (27 v.Chr. – 14 na Christus), en werd de hoofdstad van X Regio “Venetia et Histria” en versnelde het proces dat dit een van de belangrijkste steden van het Romeinse Rijk zou hebben gemaakt. Duur na eeuwen, interne oorlogen, invallen of represailles externe en snelle invallen bedreigden de stad, die betrokken is bij de bredere crisis van het rijk, begon langzaam een nieuw gezicht te verwerven dat, met de komst van het christendom, het centrum werd van missionaire reikwijdte en van kerkelijke organisatie.